Trump'ın Gündemindeki Panama Kanalı'nda Gemi Trafiği Toparlandı

Kuraklık Sonrası Gemi Geçişleri Artıyor

Atlas ve Pasifik okyanuslarını birbirine bağlayan Panama Kanalı, son yıllarda yaşanan kuraklık nedeniyle ticari gemi trafiğinde ciddi düşüşler yaşamıştı. Ancak, 2024’ün başından itibaren su seviyelerinde kısmi iyileşme görülmesiyle birlikte ticaret rotalarında değişimler yaşandı ve gemi geçişleri önemli ölçüde arttı.

Veri takip şirketi MarineTraffic’in verilerine göre, Ocak 2024’te kanaldan 632 ticari gemi geçti. Bu sayı yıl boyunca kademeli olarak artarak Ocak 2025’te 948’e yükseldi. Böylece, geçen yılın aynı dönemine göre gemi trafiğinde %50’lik bir artış kaydedildi. Ocak 2024 - Ocak 2025 döneminde ise toplam 9.377 ticari gemi geçiş yaptı.

Gemi Türlerine Göre Trafik Değişimleri

Panama Kanalı, küresel deniz ticaretinin yaklaşık %5’ini oluşturuyor. Son bir yılda özellikle kuru yük ve yaş yük gemileri kanal kullanımını artırdı:

• Yaş yük gemi geçişleri %50 arttı (147'den 221'e çıktı).

• Kuru yük gemi geçişleri %205 yükseldi (53'ten 162'ye çıktı).

• Konteyner gemi trafiği %15 artış gösterdi.

• Ro-Ro, LPG ve karışık kuru yük geçişlerinde de yükselme görüldü.

Ancak LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) taşıyan gemi geçişleri düşüş gösterdi. 2024 yılı başında 11 LNG gemisi geçerken, bu rakam Ocak 2025'te sadece 2'ye düştü. Bunun en büyük sebebi, Rusya-Ukrayna savaşının ardından Avrupa’nın ABD’den LNG ithalatını artırması ve Panama Kanalı’ndaki bekleme sürelerinin uzaması olarak gösteriliyor. Kanalın LNG trafiği, geçen yılın yaklaşık üçte ikisini kaybetmiş durumda.

ABD, Panama Kanalı’nın En Büyük Kullanıcısı

Panama Kanal İdaresi verilerine göre, kanal trafiğinin büyük çoğunluğu ABD ile Asya arasındaki ticarete dayanıyor. 2024'te kanaldan geçen gemilerin %52’si ABD’ye giden veya ABD’den gelen gemilerden oluştu. Ayrıca, kanal üzerinden taşınan yükün %75’i ABD merkezli ticaretin parçası.

Kanalı en çok kullanan ülkeler sıralamasında ABD’yi Çin, Şili, Japonya ve Güney Kore takip ediyor. ABD’den Japonya’ya kömür taşıyan bir gemi, Panama Kanalı sayesinde alternatif güzergahlara göre 4.800 kilometre tasarruf sağlıyor.

Trump Kanalın Kontrolünü Geri Almak İstiyor

ABD, 1903'te Başkan Theodore Roosevelt döneminde Panama Kanalı'nın inşası ve işletilmesi hakkını elde etmişti. 1914'te açılan kanal, 1977'ye kadar ABD kontrolünde kaldı. Daha sonra, ABD ile Panama yönetimi arasında ortak idare süreci başladı ve 1999'da kanalın tam yetkisi Panama’ya devredildi.

Ancak eski ABD Başkanı Donald Trump, kanalın Çin'in etkisi altında olduğunu iddia ederek yeniden ABD kontrolüne alınması gerektiğini savunuyor. Daha önce yaptığı açıklamalarda, “Panama kanalı büyük masraflarla yapıldı ve sonra Panama'ya verildi. Ancak şimdi kanalın kontrolü Çin'e geçmiş durumda” diyerek bu durumu eleştirdi.

Trump, “Biz kanalı Çin’e vermedik, Panama’ya verdik. Ancak şimdi Çin’in etkisi büyüyor. Bunun için bazı adımlar atacağız” ifadelerini kullanarak, ABD’nin kanal üzerindeki kontrolünü yeniden tesis etmek isteyebileceğinin sinyalini verdi.

Ticaret Artışına Rağmen Eski Seviyeye Ulaşılamadı

Panama Kanalı'ndaki gemi trafiği son bir yılda belirgin bir toparlanma yaşasa da halen 2019-2022 ortalamasının altında bulunuyor. Uzmanlar, ticaret hacminin küresel ekonomik dalgalanmalara, iklim değişikliğine ve politik etkilere bağlı olarak değişmeye devam edeceğini belirtiyor.

Önümüzdeki dönemde ABD, Çin ve Panama arasındaki ilişkilerin şekillendireceği kanal yönetimi, küresel ticaret için kritik bir nokta olmaya devam edecek.